Η παράξενη ιστορία του Τσίρκου Ψύλλων (1)

Τρελές Ιδέες του Ξένιου Θεοχάρους

Μετά τη γέννησή της, όπως συχνά συμβαίνει, μια τρελή ιδέα καταλήγει σε πολλά κεφάλια. Κάθε μέρα έχουμε βροχή τρελών ιδεών, δηλαδή, που αξίζουν και όσοι περπατούν έξω χωρίς «ομπρέλα», βαπτίζονται με αυτές. Η βροχή τέτοιων ιδεών μπορεί να διαρκέσει μέρες ή μήνες, έτη ή ακόμη και δεκαετίες ολόκληρες, σε διάφορα μέρη τής γης. Γι' αυτό συχνά βλέπουμε πρωτότυπες ιδέες να γεννιούνται σχεδόν ταυτόχρονα σε διάφορα και ασύνδετα σημεία τού κόσμου, με τούς δημιουργούς των ιδεών αυτών να μην γνωρίζονται—ούτε να έχουν επικοινωνία—μεταξύ τους. Από τούς χιλιάδες βαπτισμένους, μια χούφτα θα υλοποιήσει την τρελή ιδέα. Οι υπόλοιποι που δεν αξιοποίησαν την ιδέα και την άφησαν να ξεχαστεί, θα τη συναντήσουν αργότερα υλοποιημένη από κάποιους «που είχαν την τύχη με το μέρος τους.»

Μια τέτοια βροχή, ένα τέτοιο βάπτισμα, ξεκίνησε στις αρχές τού 18^ου αιώνα, σ' έναν λασπωμένο χωματόδρομο, όταν μια μυστηριώδης γυναίκα περπατούσε έξω στη βροχή και βαπτίστηκε με την τρελή ιδέα να δημιουργήσει ένα Τσίρκο Ψύλλων. Το βάπτισμα συνεχίστηκε, ύστερα, στις αυλές των παλατιών τής Πρωσίας, όπου οι βασιλιάδες καθημερινά ψυχαγωγούνταν και εντυπωσιάζονταν με το απίστευτο θέαμα που πρόσφερε το αιμοδιψές αυτό έντομο. Παρ' όλα αυτά, η πρώτη επίσημη καταγραφή τσίρκου ψύλλων παρουσιάστηκε τον 19^ο αιώνα και συγκεκριμένα το 1885 στην Koblentz, μια περιοχή τής Γερμανίας, όταν ο καθηγητής Hupf ισχυρίστηκε ότι το τσίρκο ψύλλων ήταν δική του εφεύρεση. Τον ισχυρισμό αυτόν επιχείρησε να διαψεύσει ένας άλλος Γερμανός ονόματι Ruhl, ο οποίος υποστήριζε ότι έμαθε τα μυστικά για την εκπαίδευση των ψύλλων από έναν εξόριστο Σιβηριανό (που περνούσε την ώρα του σε ορυχεία αλατιού και εκπαίδευε τούς ψύλλους που κατοικούσαν στη γενειάδα του). Μερικά χρόνια αργότερα, ο Ruhl αποκάλυψε τα μυστικά στον γιο του, John C. Ruhl, ο οποίος και έκανε ένα υπερατλαντικό ταξίδι στην Αμερική (στον Νέο Κόσμο, στη Γη τής Επαγγελίας—Promised Land), μεταφέροντας μαζί του το πρώτο τσίρκο ψύλλων που είδε ποτέ αυτή η χώρα.

Ο Heckler και το Τσίρκο Ψύλλων

Για πρώτη φορά στη ζωή του, όταν είδε από κοντά ένα τσίρκο ψύλλων, περίπου στις αρχές τού 20^ου αιώνα—τότε που τα σώου με ψύλλους γίνονταν δημοφιλή, ο William Heckler Sr. αγόρασε αμέσως ένα τέτοιο τσίρκο και το μετονόμασε σε Θέατρο Ψύλλων, και—αφού βάπτισε τον εαυτό του «Προφέσορα» και έγραψε ένα εγχειρίδιο με τίτλο «Puli-Colog», στο οποίο εξηγούσε την επιστήμη για την εκπαίδευση ψύλλων—έγινε η πρώτη παγκόσμια αυθεντία στους εκπαιδευμένους ψύλλους.

Ο Heckler πέρασε πολλές ώρες παρατηρώντας μέσα από τον μεγεθυντικό του φακό τη συμπεριφορά των ψύλλων. Από το 1901 κι ύστερα, ο William Heckler έγινε ο άνθρωπος κλειδί σε οτιδήποτε είχε σχέση με εκπαίδευση ψύλλων και τσίρκα ψύλλων. Δίδαξε όλα όσα ήξερε στον γιο του Leroy Heckler, και μαζί έγιναν η πιο διάσημη «οικογένεια για ψύλλους.» Όλοι τούς συμβουλεύονταν σε θέματα ψύλλων, όλοι διάβαζαν τα βιβλία τους, όλοι πήγαιναν να δουν τις παραστάσεις τους, και όλοι αγόραζαν ψύλλους και τσίρκα ψύλλων από αυτούς. Κι όλα αυτά γιατί ο William Heckler Sr. πήρε την τρελή ιδέα με την οποία βαπτίστηκε, και τη ζύμωσε, την εξερεύνησε, την προέκτεινε.

Το πρόβλημα με τις τρελές ιδέες είναι ότι λειτουργούν ακριβώς όπως τα μαγικά κόλπα: Όταν παρουσιάζονται επάνω στη σκηνή, μας προκαλούν εντύπωση και θαυμασμό—αλλά κανείς δεν μας αποκαλύπτει το μυστικό που κρύβεται πίσω από τη σκηνή. Πρέπει να το ανακαλύψουμε μόνοι μας. Έτσι γίνεται και με τις τρελές ιδέες—δεν υπάρχουν αληθινά εγχειρίδια χρήσης, και ο βαπτισμένος με την ιδέα πρέπει να δημιουργήσει το δικό του εγχειρίδιο, τη δική του μέθοδο, για να εξιχνιάσει το κρυμμένο μυστικό πίσω από τη μαύρη, βελούδινη σκηνή τής τρελής ιδέας.

Ονειρευτές και Κυνηγοί

Αυτό μου θυμίζει τα διδάγματα τού Δον Χουάν στον Κάρλος Καστανέντα, όπου χώριζε τούς ανθρώπους σε δύο κατηγορίες: τούς Dreamers (Ονειρευτές) και τούς Stalkers (Κυνηγούς-Παρακολουθητές). Αν και αυτό μπορεί να θεωρηθεί ως μια επιτηδευμένη γενίκευση τού κόσμου μας (δυισμός), ωστόσο το αληθινό νόημα για τούς Dreamers και τούς Stalkers είναι άλλο...

Ας υποθέσουμε ότι έχουμε δύο ταχυδακτυλουργούς, τον Βλάση και τον Αντρέα. Ο Βλάσης, παίρνει και διαβάζει μερικά εγχειρίδια ταχυδακτυλουργικών τρικ, και ακούει προσεκτικά αυτά που τού λέει ο δάσκαλός του, ακολουθώντας ακριβώς τα βήματα διεκπεραίωσης ενός τρικ. Ύστερα από λίγη προσπάθεια, καταφέρνει και πραγματοποιεί το τρικ με επιτυχία. Ο Βλάσης είναι Stalker.

Ο Αντρέας, από την άλλη, διαβάζει τα ίδια εγχειρίδια με τον Βλάση, ακούει τα ίδια πράγματα που τού λέει ο δάσκαλός του, ακολουθεί τα βήματα ακριβώς όπως πρέπει, αλλά δεν καταφέρνει να διεκπεραιώσει το τρικ. Εντούτοις, δουλεύει συνεχώς για να πετύχει το τρικ, και επεξεργάζεται κάθε κίνηση των χεριών, προσπαθεί να δει από κάθε γωνία πώς φαίνονται τα χέρια του όταν κάνουν συγκεκριμένες κινήσεις, προσπαθεί να καταλάβει τι γίνεται με—και πώς δουλεύει—το κάθε βήμα τού τρικ. Ο Αντρέας είναι Dreamer.

Ο Αντρέας βλέπει τον κόσμο με εσωτερική όραση, όπως κάνει δηλαδή ένας Dreamer. Όταν έβλεπε τον δάσκαλό του να τού δείχνει το ταχυδακτυλουργικό τρικ, ή όταν διάβαζε τα βήματα από το εγχειρίδιο, ο Αντρέας μετέφερε τον εξωτερικό κόσμο μέσα του, και, όταν προσπάθησε να εκτελέσει το τρικ, απέτυχε, διότι δεν είχε κτίσει ακόμη μέσα του αυτά που είχε φέρει απ' έξω. Παρ' όλα αυτά, με τη δική του μελέτη και τις δικές του παρατηρήσεις για τη σωστή εκτέλεση τού τρικ, ο Αντρέας πνευματοποίησε τον εξωτερικό κόσμο, δημιουργώντας παράλληλα μέσα του έναν νέο κόσμο. Και όταν, στη συνέχεια, έβγαλε προς τα έξω αυτόν τον νέο κόσμο που δημιούργησε, όταν δηλαδή εκτέλεσε το τρικ με επιτυχία, άφησε επάνω στον κόσμο το δικό του αποτύπωμα (δηλαδή είναι σαν να λέμε ότι άφησε σημάδια ζωής). Με αυτόν τον τρόπο, κάθε φορά που μαθαίνει κάτι καινούριο ο Αντρέας, κάθε φορά που έχει μια νέα εμπειρία, αλλάζει τον εαυτό του, τον προεκτείνει—και, συνεπώς, προεκτείνει και τον εξωτερικό κόσμο.

Από την άλλη, ο Βλάσης έμαθε το ταχυδακτυλουργικό τρικ απευθείας μέσω εξωτερικών ερεθισμάτων. Όπως ένας Κυνηγός (Stalker), παρακολουθούσε, άκουγε, μελετούσε, και εκτελούσε. Αρχικά, δηλαδή, ο Βλάσης έβλεπε τον εξωτερικό κόσμο. Μετά, λάμβανε την πληροφορία. Και, μετά, την εκτελούσε επιτυχώς. Αυτή η ξερή, ακατέργαστη λήψη πληροφορίας δεν πρόσφερε τίποτα στον Βλάση. Έτσι, ο κόσμος τού Βλάση έμεινε στάσιμος.

Σχεδόν όλες οι κοινωνίες σήμερα είναι Stalker κοινωνίες. Όπου και να πάμε, μας μαθαίνουν ότι το να αφήνουμε τα αποτυπώματά μας κάπου είναι έγκλημα—και μας εξαναγκάζουν να φοράμε «γάντια», με αποτέλεσμα να ζούμε σε έναν δεδομένο, καλογυαλισμένο, πλαστικό κόσμο. Σε οποιοδήποτε σύστημα όπου η ιεραρχία είναι αυτή που καθορίζει τις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων (δουλειά, οικογένεια, εκκλησία, πολιτική, σχολείο, στρατός, αθλητισμός, κλπ.), βλέπουμε—μέσα σε αυτό το σύστημα—να προωθούνται και να ευδοκιμούν οι Stalkers. Συχνά, το γεγονός αυτό κάνει τούς Dreamers να υποφέρουν, και τούς αναγκάζει να υιοθετούν χαρακτηριστικά των Stalkers για να επιβιώσουν.

Ο Heckler, βέβαια, ήταν προγενέστερος τού Δον Χουάν, και δεν μπορούσε να γνωρίζει περί Dreamers και Stalkers. Έπρεπε, όμως, να ανιχνεύσει τούς ψύλλους, να τούς συλλέξει από κάπου, να τούς διαχωρίσει με κάποιον τρόπο σε Dreamer και Stalker, και, έπειτα, αφού καταφέρει ο ίδιος να γίνει ένας επιτυχημένος Stalker ψύλλων (χωρίς εγχειρίδιο ή κάποια άλλη εξωτερική βοήθεια), θα έπρεπε να προεκτείνει τον εαυτό του σε Dreamer, χτίζοντας μέσα του έναν κόσμο που δεν υπήρχε μέχρι τότε, για να μπορέσει, μετά, να εκπαιδεύσει τούς ψύλλους για τον νέο αυτό κόσμο (νέο κόσμο, τόσο για τούς ψύλλους όσο και για την ανθρωπότητα!). Και αν αυτά σας φαίνονται πολύπλοκα και περίεργα, φανταστείτε τι αντιμετώπισε ο γερο-Heckler το 1901, τότε όταν βαπτίστηκε με την τρελή ιδέα να συγκεράσει τον μικροσκοπικό κόσμο των ψύλλων με τον τιτάνιο, τότε, κόσμο τού θεάματος, το τσίρκο, και να φτιάξει ένα νέο κόσμο, με νέους κανόνες—έναν κόσμο που το μόνο που γνώριζε ήταν ότι θα ονομαζόταν «Τσίρκο Ψύλλων»...

Πριν όμως μάθουμε το μυστικό τού Heckler για το πώς εκπαίδευε τούς ψύλλους, είναι καλά να δούμε το παρασιτικό αυτό έντομο μ' έναν διαφορετικό φακό.

Μέρος 2^ο — Συνέχεια